Compost:

Verval, de voorbode van een nieuw begin.

De doelstelling van compostering is zelf voedingsstoffen te maken voor de tuin. De organische tuinbouw komt hier natuurlijk prima tot zijn recht. Oplosbare meststoffen uit een zakje of een doosje versnellen alleen de groei van de plant, wat leidt tot slappe stengels en vatbaarheid voor ziektes. Verder kunnen deze stoffen  via de aarde in het grondwater komen, waardoor een kettingreactie van vervuiling (zouten, nitraat, nitriet) op kan treden. Aarde die jarenlang aan chemicaliën is blootgesteld, is levenloos geworden. Planten die in deze aarde groeien, hebben oplosbare (kunstmest) en vaste steun nodig om te groeien. Bij organisch tuinieren wordt dit van de andere kant bekeken:   " voed de aarde, dan zal de aarde zelf de planten voeden". Compost verbetert de algemene conditie, de vruchtbaarheid en de waterhuishouding (humus) van de grond. De aarde krijgt een donkere kleur ( goed voor de warmteopname) en de compost trekt regenwormen aan, een deel van de levenskracht van die aarde. Grond die jaren met goede compost is gevoed geeft de planten een veel regelmatigere groei en doordat de planten  zich natuurlijker kunnen ontwikkelen hebben ze een betere weerstand tegen ziektes en plagen. Ook het begrip wisselteelt wordt een stuk makkelijker, zeker als je de te telen gewassen veel meer door elkaar plant, een paar onkruidjes in de groentetuin is helemaal niet erg en verteld vaak iets (kwaliteit) van de aarde. Praktisch al het organisch materiaal kan gecomposteerd worden. De sleutel tot een goede composthoop is ook hier diversiteit. Wat we beslist niet op de compost hoop moeten gooien zijn bepaalde wortelgewassen (kweekgras, akker- en haagwinde, menselijke uitwerpselen -doorgeven van virussen- en dikke lagen gemaaid gras), koolstronken (knolvoet), bonengewas (m.u.v. tuinbonen), gekookte etensresten en citrusvruchtafval (sinaasappel, citroenen ed.). De plaats voor de composthoop is ook weer afhankelijk van de beschikbare ruimte. Als je niet veel ruimte hebt, dan kan je het beste een (gesloten) compostbak nemen. Deze kan je ook voor een gedeelte ingraven, hierbij is direct contact met de aarde onontbeerlijk. Plaats de hoop bij voorkeur op een schaduwrijke plek, onder bomen die geen snel groeiende wortels hebben en /of moeilijk verteerbare naalden. Goede bomen zijn berk, els, vlier en hazelaar. Het minimale volume is 1m3. Oude pallets zijn uitermate geschikt om als afrastering te dienen. De hoop zelf dient voldoende lucht te krijgen en mag ook niet uitdrogen. Divers materiaal zoveel mogelijk in laagjes afwisselen; verder kunt u minerale poeders toevoegen ( deze worden al deels omgezet door actief leven in de hoop). Organische mest is onontbeerlijk om een goede hoop op te bouwen. Gedroogde korrels zijn een redelijk alternatief. Af en toe afdekken met een dun laagje aarde. Voordat u een composthoop aanlegt, eerst de aarde goed los- en toegankelijk maken. Begin eerst met grof materiaal (takken o.i.d. en als u dit kan bekomen een paar emmers gier)). Zorg er ook voor dat de composthoop makkelijk met een kruiwagen te bereiken is. Compost heeft de invloed van alle vier elementen nodig (aarde, water, lucht en warmte). Biodiversiteit is ook een must voor een goede samenstelling, onkruiden van de eigen teelgrond horen daar ook bij.  Een goede hoop heeft een beschermende huid nodig (stro of zand), net zoals de korst van de aarde. Om hem te verluchten, kan je hem eenmaal opnieuw opzetten, maar als hij alle genoemde elementen voldoende kan benutten, is dat niet echt nodig. Persoonlijk spit ik hem na zo'n half jaar om, zet hem dan opnieuw in laagjes op en voeg tegelijkertijd een paar beluchtingspijpjes toe. Dit is voor mijn gevoel noodzakelijk omdat in mijn composthoop gedeeltelijk heb ingegraven. Verse organische mest (koeien - of paardenmest) zo over het land uitspreiden heeft ook niet zo veel zin omdat de helft van de actieve werkzame stoffen zullen uitspoelen. De verse mest ook eerst gedeeltelijk laten composteren door het op te mengen met grond (leem of klei) en stro (voor de luchtigheid). Verse gier kan men wel gebruiken en bij voldoende bodemwarmte over de teelgrond gieten. De gier geeft meteen een extra oppepper en activeert direct het organisch leven in de bodem. De compost is in vier tot acht maanden na aanleg klaar. Geen twee hopen zijn hetzelfde en leiden elk een eigen leven, afhankelijk van het weer en andere omstandigheden. De compost zal ongeveer de helft van zijn volume slinken, maar als u hem opspit, zult u (als hij goed werkt) een prachtige, rijpe humus vinden, die heerlijk ruikt naar aarde en wonderen zal doen in uw tuin. Bij het afgraven moet u niet alle compost weghalen maar een ruggetje laten staan. De aanwezige micro-organismes blijven dan voor een deel actief aanwezig en kunnen zich  meteen weer verspreiden door uw nieuw opgezette materiaal. Compost wordt meestal in het voorjaar of najaar uitgestrooid en meteen licht doorgewerkt. De compost moet reageren met de aarde om zijn werk te kunnen doen en daar is nog bodemwarmte voor nodig. Als de aarde (te) koud is wordt de compost niet of nauwelijks opgenomen. Ook het uitspoelen van de werkzame actieve stoffen is het gevolg van te traag opgenomen compost.  Na een paar jaar toepassen moet  zichtbare verandering (vooruitgang) in en op de aarde te zien zijn. Zelf graaf ik mijn composthoop af in oktober en zet dan op dezelfde plek meteen de nieuwe hoop op. Het voordeel van deze tijd is dat dan het organisch leven en het evenwicht in de hoop zich weer volledig kan herstellen voordat de koude intreedt. De compost die ik niet meteen gebruik leg ik weg op die plaatsen waar ik deze in het voorjaar ga gebruiken. In de biodynamische composthoop worden behalve de eerder genoemde materialen ook nog biodynamische preparaten toegevoegd, zoals hoornmest ( gemaakt uit koehoorn), preparaten van o.a. Achillea (duizendblad), Matricaria (kamille), Urtica (brandnetel), Valeriana, Taraxacum (paardebloem) en kiezelpreparaat. Deze producten worden na het opzetten van de hoop toegevoegd en de hoorns bij afgraven verwijderd. De koehoorns worden in zijn geheel in de plantbedden ingegraven en verspreiden zo langzaam hun opgebouwde vitaliteit in de aarde.De genoemde preparaten zijn gewoon bij een BD-vereniging te bestellen.                                                                      

Simon Kranenburg.