On(t)kruid(en)

De titel lijkt meer op een rebus, maar als subtitel heb ik "Wat onkruid ons kan vertellen.

Onkruid is alleen onkruid vanuit ons egoïstisch menselijk standpunt. Het groeit daar waar wij het niet willen hebben. Echter binnen de natuur speelt het een belangrijke rol. Het is vaak bestand tegen omstandigheden waar cultuurgewassen niet tegen kunnen, zoals droogte, een hoge zuurgraad, een tekort aan humus, mineralen tekorten en minerale eenzijdigheid.

Onkruiden representeren ons menselijk falen om de aarde te beheersen.

Ze groeien uitbundig overal waar mensen fouten hebben gemaakt. Onkruid wil ons een verhaal vertellen. Onkruiden zijn specialisten. Doordat ze gehard zijn in de strijd om te overleven, terwijl onze gekweekte planten -gevoelig geworden door honderden jaren van bescherming en selectie- , hier niet tegen opgewassen zijn.

Onkruiden kunnen we grofweg verdelen in drie groepen en enkel subgroepjes.

De hoofdgroepen:

Zure gronden;    De planten laten zien dat de grond zuurder wordt (lage pH).

De planten die hierop groeien zijn o.a.; Veldzuring (Rumex acetosa), bevat oxaalzuur, net zoals rabarber en bevat vitamine c.; Ganzerik (Potentilla); Paardestaart (Equisetum), bevat veel Silicium (zand) en is resistent tegen veel soorten chemicaliën; Havikskruid (Hieracium), komt in veel vormen voor, de bekendste is waarschijnlijk de (H. aurantiacum), het oranje Haviskruid; Knoopkruid (Centaurea), hier valt ook de bekende Korenbloem (C. cyanus)onder. Bij mij in de tuin verdwenen door een teveel aan mest.

De zuurgraad in de bodem verhoogt zich als: De grond te weinig luchtdoorlatend is, er stilstaand water op staat, te natte grond, eenzijdige teelt, verkeerde (eenzijdige) mest, te kort aan humus en de mate van luchtvervuiling (zure regen).

Harde grondlagen;   Korstvorming, vaak kleiachtige lagen.

De planten die hierop groeien zijn o.a.; Herik (Sinapis), een echte akkerplant, zaden dieper ondergewerkt , blijven heel lang kiemkrachtig; Nachtschade (Solanum), familie van de aardappel, zeer groot plantengeslacht, zeer lang kiemkrachtig, houd van zware bemesting en groeit daarom zeer goed op mesthopen ed.; Winde (Calystegia), houd van voedselrijke grond (veel stikstof) en vochtige plekken, niet verwarren met de roze Winde, die houd meer van droge gronden; Kweek (Elymus), houd van kalk en humus in de grond, verwijderen het beste vlak voor de bloei, dan heeft de plant het minste reserve en raakt hij sneller uitgeput; Kamille (Anthemis), plant die je typisch vindt langs akkerranden (dicht gereden door de landbouwmachines, wortelt heel makkelijk aan achter gebleven stukjes aan de oppervlakte.

Harde lagen ontstaan vooral als de aarde (te) nat wordt bewerkt, als stilstaand water opdroogt, te diep omwoelen, onvoldoende vruchtwisseling en onnodig indrukken (lopen, machines)

Cultuurgronden;  Door de mens bewerkte aarde.

De planten die hierop groeien zijn o.a.; Ganzevoet (Chenopodium); Weegbree (Plantago), een kleine familie van zeer goede geneeskrachtige planten, het kleverige zaad wordt heel makkelijk verspreid; Muur; Paardenbloem; Boterbloem; Brandnetel; Varkensgras; Ereprijs; Speen - en Kaasjeskruid zijn alle typische cultuurgewassen.

Gecultiveerde aarde. Hierop groeien de lekkerbekjes, die houden van vers bewerkte aarde, geschoffeld en gecomposteerd. Deze planten kunnen concurrentieloos zich zelf ontwikkelen.

De gecultiveerde gronden kunnen we nog verder verdelen in;

Droge aarde; meestal een dunne laag aarde met geen of weinig humus, hier groeien; Mosterd (Brassica) is een koolsoort; Ganzerik; Loogkruid (Salsola), vooral aan de kust; Anjersoorten (Dianthus); Honingklaver (Melilotus); Korenbloemen; Ereprijs (Veronica) en de wolfsmelksoorten (Euphorbia).

Zandgrond;  grovere structuur, lagere pH, hier groeien; Gulden Roede (solidago); Asters; vlasleeuwenbek (Linaria) en Stalkruid (Ononis).

Alkalische aarde;  hoge pH, Kalium (K) grond, de oorzaak is vaak kunstmest met een te hoog K gehalte. Hier groeien, Heemst (Althea); Ganzevoet; Knoopkruid (Persicaria) en Papaver, Rode klaver verdwijnt bij een gebrek aan K (Kalium).

Kalkarme (Ca) aarde; Hier groeien; Klaver (liggend); Vingerhoedskruid (Digitalis); witte Toorts (Verbascum) en Brem.

Natte, slecht gedraineerde aarde;  Hier groeit bovenal, Varkensgras; Winde; Zilverschoon; Nagelkruid; Koekoeksbloem; Jacobskruid; Gulden Roede en Astersoorten.

De eigenschappen van de grond kunnen we natuurlijk niet bepalen van een enkel stuk los onkruid, maar als de gewassen zich soortgelijk structureel aandienen, wel. De toename van onkruiden in de zomermaanden kunnen we toe schrijven aan het afnemen van de vruchtbaarheid en verlies van humus in de aarde.

Het steeds weer (be)kijken en waarnemen van de aarde en de naaste omgeving, leert ons opmerken, de veranderingen in de groei van onze gewassen is vaak een indicatie van ons (verkeerd) handelen.

Simon Kranenburg: